GWARANCJE GODNOŚCI LUDZKIEJ I ICH WPŁYW NA POLSKIE PRAWO CYWILNE

ISBN: 978-83-7666-196-4

470 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2012

W książce została kompleksowo omówiona konstrukcja prawna ochrony godności ludzkiej w prawie konstytucyjnym i unijnym oraz jej wpływ na polskie prawo cywilne. Rozprawa opiera się na bogatym materiale źródłowym - przede wszystkim orzecznictwie konstytucyjnym i sądowym oraz literaturze polskiej i obcej. Autor, mając na względzie analizę formalno-dogmatyczną regulacji prawa polskiego i unijnego, przywiązuje dużą wagę do badań porównawczych. Książka jest adresowana do teoretyków prawa, ale także do sędziów i pełnomocników procesowych.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów

Wykaz skróconych nazw aktów prawnychWstęp1.Uzasadnienie podjęcia tematu, metoda i założenia opracowania2.Struktura opracowania i podstawowe hipotezy badawcze3.Wyłączenia z zakresu opracowaniaCzęść I. ASPEKTY KULTUROWE I FILOZOFICZNE GWARANCJI GODNOŚCI LUDZKIEJRozdział I. Pojęcie godności ludzkiej w kulturze i filozofiiI.Ewolucja pojęcia godności ludzkiej przed II wojną światową1.Geneza pojęcia godności ludzkiej - filozofia stoicka2.Pojęcie godności ludzkiej w ujęciach średniowiecznych3.Pojęcie godności ludzkiej w ujęciach renesansowych4.Pojęcie godności ludzkiej w późniejszych ujęciach nowożytnych5.Pojęcie godności ludzkiej w ujęciu Immanuela KantaII.Pojęcie godności ludzkiej we współczesnej filozofii polskiej1.Pojęcie godności osobowej człowieka w personalizmie1.1.Geneza i założenia personalizmu1.2.Godność osobowa człowieka według Karola Wojtyły1.3.Godność osobowa człowieka w ujęciach innych polskich personalistówGodność osobowa człowieka według Mieczysława KrąpcaGodność osobowa człowieka według Tadeusza StyczniaGodność osobowa człowieka według Adama RodziriskiegoGodność osobowa człowieka według Andrzeja SzóstkaGodność osobowa człowieka według Piotra DuchlińskiegoGodność osobowa człowieka według Henryka PilusiaGodność osobowa człowieka według Mieczysława Gogacza Godność osobowa człowieka według Anieli Dylus2.Marii Ossowskiej pojęcie godności ludzkiej3.Magdaleny Środy pojęcie godności ludzkiejIII.Krytyka kategorii godności ludzkiej1.Fryderyk Nietzsche2.Inne krytyczne głosy3.Krytyka pojęcia godności ludzkiej w PolsceIV.PodsumowanieCzęść II. ASPEKTY KONSTYTUCYJNE I EUROPEJSKIE GWARANCJI GODNOŚCI LUDZKIEJRozdział II. Konstytucyjna gwarancja godności ludzkiejI.Geneza i uzasadnienie obowiązywania normy gwarantującej godność ludzką1.Ochrona godności ludzkiej w projektach Konstytucji RP2.Ochrona godności ludzkiej w pracach Zgromadzenia Narodowego3.Godność osobowa człowieka jako przedmiot ochrony konstytucyjnej4.Uzasadnienie obowiązywania normy gwarantującej godność ludzkąII.Struktura formalna wypowiedzi normatywnej o godności ludzkiej1.Podstawa tekstowa gwarancji godności ludzkiej1.1.Przepisy bezpośrednio chroniące godność ludzkąPrzepis art. 30 Konstytucji RP jako ogólna podstawa gwarancjigodności ludzkiejInne przepisy chroniące bezpośrednio godność ludzkąProblem zbiegu przepisów bezpośrednio chroniących godność ludzką1.2.Przepisy niewyłącznie chroniące godność ludzkąPrzepisy o prawach i wolnościach człowieka i obywatela - problemzbiegu z art. 30 Konstytucji RPInne przepisy chroniące niewyłącznie godność ludzką2.Cztery elementy struktury gwarancji godności ludzkiej2.1.Uwagi wprowadzające2.2.Zasada systemowej wykładni i stosowania przepisów Konstytucji RPw związku z gwarancją godności ludzkiej - źródłowy charakter godności ludzkiejGwarancja godności ludzkiej jako podstawa systemu ochrony wolności i praw człowieka i obywatelaInne skutki prawne związku godności ludzkiej z prawami człowieka - dyrektywa wykładni "w związku z"Gwarancja godności ludzkiej jako wyznacznik istotnej treściwolności i praw konstytucyjnychGwarancja godności ludzkiej jako wyznacznik jednolitej kwalifikacji wolności i praw człowieka i obywatela?2.3.Powszechny zakaz naruszania godności ludzkiejZagadnienia podstawowe i problem bezpośredniego działaniagwarancji godności ludzkiej w stosunkach cywilnoprawnychProblem horyzontalnego działania wolności i praw konstytucyjnychGodność a zasada równości i niedyskryminacjiIstota zasady równości a godność ludzka2.4.Nakaz poszanowania godności ludzkiej przez władze publiczne2.5.Nakaz ochrony godności ludzkiej przez władze publiczneIII.Charakter prawny normy gwarantującej godność ludzką1.Gwarancja godności ludzkiej jako przedmiotowe prawo konstytucyjne1.1.Gwarancja godności ludzkiej jako zasada prawna1.2.Gwarancja godności ludzkiej jako wartość konstytucyjna1.3.Gwarancja godności ludzkiej jako zasada porządku publicznego1.4.Gwarancja godności ludzkiej jako konstytucyjna klauzula generalna?2.Gwarancja godności ludzkiej jako podmiotowe prawo konstytucyjne2.1.Pojęcie i struktura konstytucyjnego prawa podmiotowego2.2.Uzasadnienie podmiotowego charakteru gwarancji godności ludzkiej2.3.Postaci normatywne prawa do godności ludzkiejZagadnienia metodologicznePrawo do godności ludzkiej jako prawo wolnościowePrawo do godności ludzkiej jako prawo osobisteIV.Zakres podmiotowy gwarancji godności ludzkiej1.Godność człowieka jako wyznacznik podmiotowego zakresu zastosowania gwarancji godności ludzkiej2.Zmarły jako podmiot gwarancji godności ludzkiej?3.Osoba prawna jako podmiot gwarancji godności ludzkiej?4.Zwierzęta jako podmiot gwarancji godności ludzkiej?V.Przedmiot gwarancji godności ludzkiej1.Formuła przedmiotu i jej ograniczenia2.Pozytywne definicje i podstawy ich kontekstowej konkretyzacji3.Niezbywalność godności ludzkiej4.Relacja godności wobec wybranych dóbr konstytucyjnych4.1.Godność a biologiczna podstawa człowieczeństwa4.2.Godność a kolizja godności osobistej i wolności słowa4.3.Godność a wolność chroniona konstytucyjnie4.4.Godność a dobra ekonomiczne, socjalne i kulturalne4.5.Dobra formalnie związane z godnością Wolności i prawa politycznePrawo do sądu jako instytucja państwa prawnegoRozdział III. Gwarancja godności ludzkiej Unii EuropejskiejI.Uwagi wprowadzające i podstawa tekstowa gwarancji godności ludzkiej UEII.Geneza i punkty odniesienia do interpretacji gwarancji godnościludzkiej KPP UE1.Gwarancje godności ludzkiej w świetle prac Konwentu dla Europy2.Powszechna deklaracja praw człowieka jako źródło inspiracji i punktodniesienia do interpretacji gwarancji godności ludzkiej UE3.Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności jako źródło inspiracji i punkt odniesienia do interpretacji gwarancji godności ludzkiej UE3.1.Problem podstawy tekstowej3.2.Poszanowanie i ochrona godności ludzkiej na podstawie art. 3 EKPC3.3.Poszanowanie i ochrona godności ludzkiej na podstawie art. 4 EKPC3.4.Poszanowanie i ochrona godności ludzkiej na podstawie art. 2 EKPC3.5.Poszanowanie i ochrona godności ludzkiej na podstawie innych przepisów EKPC3.6.Wnioski4.Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny jako źródło inspiracji i punkt odniesienia do interpretacji gwarancji godności ludzkiej UE5.Tradycje konstytucyjne państw członkowskich UE jako źródło inspiracjii punkt odniesienia do interpretacji gwarancji godności ludzkiej UEIII.Struktura i treść gwarancji godności ludzkiej UE1.Struktura normy2.Charakter normy2.1.Gwarancja godności ludzkiej jako prawo przedmiotoweGwarancja godności ludzkiej jako zasada porządku publicznegoGwarancja godności ludzkiej jako klauzula generalna2.2.Gwarancja godności ludzkiej jako prawo podmiotowe3.Podmiotowy zakres gwarancji godności ludzkiej UE3.1.Beneficjenci gwarancji godności ludzkiej UE3.2.Adresaci gwarancji godności ludzkiej UE4.Przedmiot gwarancji godności ludzkiej UE4.1.Formuła podmiotowo-przedmiotowa4.2.Przedmiot gwarancji godności ludzkiej a nakazy i zakazy rozdziału I KPP UE4.3.Pozostałe komponenty gwarancji godności ludzkiej4.4.WnioskiCZĘŚĆ III. ASPEKTY CYWILNOPRAWNE GWARANCJI GODNOŚCI LUDZKIEJ -WPŁYW GWARANCJI GODNOŚCI LUDZKIEJ NA POLSKIE PRAWO CYWILNERozdział IV. Gwarancja godności ludzkiej a zdolność prawna człowiekaI.Ewolucja koncepcji zdolności prawnej człowieka1.Rzymskie prawo prywatne2.Systemy feudalne i staropolskie prawo prywatne3.Common law4.WnioskiII.Pojęcie, charakter i zakres zdolności prawnej człowieka1.Pojęcie zdolności prawnej2.Charakter zdolności prawnej - właściwość prawna przypisana każdemu człowiekowi3.Zdolność prawna wobec innych kwalifikacji normatywnych człowieka3.1.Zdolność prawna jako wystarczający warunek podmiotowości cywilnoprawnej3.2.Zasada korelacji ponadustawowej gwarancji podmiotowości prawnej z przepisami o zdolności prawnej3.3.Zdolność prawna jako wystarczający warunek zdolności sądowej3.4.Zdolność prawna jako wystarczający warunek osobowości cywilnoprawnej?4.Zakres zdolności prawnej człowieka i jej ograniczenia4.1.Granice zdolności prawnej człowieka4.2.Problem ograniczeń zdolności prawnej człowieka4.3.Granice ograniczeń zdolności prawnej człowieka5.Zakaz pozbawiania zdolności prawnej człowieka w świetle prawa prywatnego międzynarodowegoIV.Zagadnienie początku zdolności prawnej człowieka1.Uwagi prawnoporównawcze2.Znaczenie art. 8 k.c. i przepisów o prawach dziecka poczętego3.Zakres i postać zdolności prawnej dziecka poczętego4.Zdolność prawna dziecka poczętego pozaustrojowoV.Zagadnienie ustania zdolności prawnej człowieka1.Uwagi wprowadzające2.Problem konstytucyjności normatywnych kryteriów śmierciRozdział V. Gwarancja godności ludzkiej a zdolność do czynności prawnych człowieka1.Konstrukcja i cel przepisów o zdolności do czynności prawnych człowieka1.1.Zagadnienia podstawowe1.2.Problem szczególnych zdolności czynnych2.Zasada korelacji kompetencji formalnej i naturalnejRozdział VI. Gwarancja godności ludzkiej a konstrukcja ochrony dóbr osobistych człowiekaI.Uwagi wprowadzająceII.Charakterystyka dobra osobistego1.Pojęcie dobra osobistego2.Godność ludzka jako dobro osobisteIII.Konstrukcja ochrony godności i innych dóbr osobistych człowieka1.Uwagi wprowadzające na tle art. 23 Kodeksu cywilnego2.Problem ogólnego prawa osobistości. Uwagi prawnoporównawcze3.Konstrukcja ochrony a przepis art. 30 Konstytucji RP4.Konstrukcja ochrony w projekcie części ogólnej nowego k.c.4.1.Konstrukcja i uzasadnienie art. 21 projektu k.c.4.2.Art. II1 k.p. jako pierwowzór konstrukcji art. 21 projektu k.c.Rozdział VII. Gwarancja godności ludzkiej a status i ochrona ciała ludzkiego1.Uwagi prawnoporównawcze. Wprowadzenie2.Status ciała ludzkiego a ochrona cywilnoprawna ciała jako rzeczy3.Status ciała ludzkiego a ochrona zwłok4.Status ciała ludzkiego a ochrona patentowaRozdział VIII. Ochrona godności ludzkiej a pozostałe środki tej ochronyI.Ochrona godności ludzkiej a sankcja nieważnościII.Niemajątkowe środki ochrony godności ludzkiej - art. 24 k.c.III.Majątkowe środki ochrony godności ludzkiej1.Pojęcie i zakres szkody na osobie2.Obowiązek naprawienia szkody i obowiązek zadośćuczynienia pieniężnego krzywdzie a obowiązek ochrony godności ludzkiej3.Odpowiedzialność majątkowa wobec osób pośrednio poszkodowanych jako warunek konieczny ochrony godności ludzkiej?3.1.Treść i cel art. 446 Kodeksu cywilnego3.2.Ochrona majątkowa więzi rodzinnych jako wymóg gwarancji godności ludzkiej?3.3.Wnioski4.Problem kosztów życia w pokrzywdzeniu (wrongful life)IV.Publicznoprawne środki ochrony godności ludzkiejZakończenieBibliografiaWykaz orzeczeń