FINANSE PUBLICZNE WSPÓŁCZESNE UJĘCIE

ISBN: 978-83-01-19088-0

1134 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2017

Autor w nowym podręczniku:
zaprezentował aktualne trendy w nauce i praktyce finansów publicznych, takie jak: teoria dóbr publicznych, teoria wyboru publicznego, programowanie i planowanie budżetowe, budżet zadaniowy, metody analizy nierównowagi finansów publicznych, scharakteryzował funkcjonowanie systemu finansów publicznych w Polsce podbudowane danymi empirycznymi, uwzględnił najnowsze zmiany w systemie finansów publicznych na skutek kryzysu - rozważania są osadzone w prawnych i instytucjonalnych podstawach Unii Europejskiej takich jak: Semestr europejski, Pakt fiskalny, Europejski Mechanizm Stabilności. Ogromną zaletą podręcznika jest interdyscyplinarne ujęcie finansów publicznych - ekonomia, zarządzanie, prawo, socjologia, psychologia, nauki o polityce.

Książka adresowana jest do studentów ekonomii, finansów, administracji i prawa studiów licencjackich i magisterskich, słuchaczy studiów doktoranckich oraz studiów podyplomowych. Ze względu na to, że publikacja zawiera wiele najnowszych refleksji teoretycznych, syntezę doświadczeń z finansami publicznymi w ostatnich dekadach, w tym latach kryzysu finansowego, powinna spotkać się z zainteresowaniem ekonomistów.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Część I. Podstawy teorii finansów publicznych

1. Przedmiot nauki o finansach publicznych
1.1. Pojęcie nauki o finansach publicznych
1.2. Kategoria potrzeb zbiorowych
1.3. Dobro publiczne
1.4. Dobro społeczne
1.5. Finanse publiczne jako przedmiot zainteresowania
różnych dyscyplin

2. Przegląd ważniejszych teorii finansów publicznych
2.1. Znaczenie teorii finansów publicznych
2.2. Okres przedkapitalistyczny
2.3. Finanse publiczne w okresie powstawania kapitalizmu
2.4. Liberalna myśl finansowa
2.5. Ortodoksyjna teoria finansów publicznych
2.6. Wzrost wydatków publicznych - prawo Wagnera
2.7. Złota reguła finansów publicznych
2.8. Rewolucja keynesowska
2.9. Neokeynesowskie teorie finansów publicznych
2.9.1. Zalecenia A.H. Hansena
2.9.2. Koncepcja finansów funkcjonalnych A. Lernera
2.9.3. Teorie finansów publicznych według J.M. Buchanana
2.9.4. Kryzys państwa podatkowego według J.A. Schumpetera
2.10. Neoliberalizm i nowy konserwatyzm fiskalny
2.11. Niekeynesowskie podejście do gospodarki i finansów publicznych

3. Funkcje finansów publicznych
3.1. Rodzaje funkcji
3.2. Funkcja alokacyjna
3.3. Funkcja redystrybucyjna
3.4. Funkcja stabilizacyjna
3.5. Problem sprzeczności między funkcjami finansów publicznych

4. Elementy teorii wyboru publicznego
4.1. Mechanizm alokacji dobra prywatnego i dobra publicznego
4.2. Cele i przedmiot wyboru publicznego
4.3. Istota wyboru publicznego
4.4. Sposoby wyrażania preferencji w sprawach publicznych
4.5. Kryterium kosztów i korzyści
4.6. Zasady ustalania wyników głosowania w sprawach publicznych
4.7. Paradoks wyborczy

5. System finansów publicznych
5.1. Sektor publiczny a finanse publiczne
5.2. Struktura systemu finansów publicznych
5.3. Budżet państwa
5.3.1. Pojęcie budżetu państwa
5.3.2. Rozwój budżetu państwa
5.3.3. Cechy budżetu państwa
5.3.4. Funkcje budżetu państwa
5.3.5. Problem zasad budżetowych
5.4. Finanse regionalne
5.4.1. Przesłanki decentralizacji finansów publicznych
5.4.2. Podział kompetencji władz podstawą decentralizacji
finansów publicznych
5.4.3. Finansowe podstawy działalności władz regionalnych
5.4.4. Mechanizm kształtowania finansowych zasobów
regionu
5.5. Finanse lokalne
5.5.1. Problem granic autonomii władz samorządowych
5.5.2. Finansowe podstawy autonomii władz samorządowych
5.5.3. Rodzaje publicznych funduszy lokalnych
5.6. Publiczne fundusze celowe
5.6.1. Pojęcie funduszu celowego
5.6.2. Funkcje funduszy celowych
5.6.3. Rodzaje funduszy celowych
5.7. Finanse ubezpieczeń społecznych
5.7.1. Kwestia obowiązków państwa w zakresie ubezpieczeń
5.7.2. Wpływ ubezpieczeń emerytalno-rentowych na gospodarkę
i finanse publiczne
5.8. System finansowy ubezpieczeń zdrowotnych
5.9. Ubezpieczenie od bezrobocia
5.10. Finanse agencji władz publicznych

6. Dochody publiczne
6.1. Przyczyny gromadzenia dochodów publicznych
6.2. Rodzaje dochodów publicznych
6.3. Podatek
6.3.1. Pojęcie podatku
6.3.2. Rodzaje podatków
6.3.3. Technika podatkowa
6.4. Opłaty
6.5. Cła

7. Gospodarcze i społeczne skutki podatków
7.1. Zasady podatkowe
7.2. Podatek a alokacja zasobów w gospodarce rynkowej
7.3. Rynkowe reakcje podmiotów na podatek
7.4. Efekt podatkowego spustoszenia
7.5. Wpływ podatków na oszczędności i inwestycje
7.6. Redystrybucyjne skutki podatków
7.7. Problem granic opodatkowania
7.8. Przerzucalność podatków
7.9. Ucieczka przed podatkami
7.10. Etyczne aspekty podatku
7.11. Cechy współczesnego systemu podatkowego

8. Wydatki publiczne
8.1. Istota wydatków publicznych
8.2. Kwestia granicy wydatków publicznych
8.3. Rodzaje wydatków publicznych
8.4. Problem racjonalizacji wydatków publicznych
8.4.1. Dwie płaszczyzny racjonalizacji wydatków publicznych
8.4.2. Efektywność wydatków publicznych
8.4.3. Metoda Afonso, Schuknechta i Tanziego
8.4.4. Metoda FDA
8.4.5. Metoda analizy danych granicznych (DEA)
8.4.6. Oszczędności w wydatkach publicznych

9. Nowatorskie zarządzanie finansami publicznymi
9.1. Zarządzanie finansami jako element nowego zarządzania
publicznego
9.2. Metody racjonalizacji wydatków publicznych
9.2.1. Metody kształtowania wydatków publicznych
9.2.2. Programowanie budżetowe - charakterystyka idei
9.2.3. Programowanie budżetowe
9.2.4. Metoda analizy kosztów i korzyści
9.2.5. Metoda budżetowania od zera
9.2.6. Budżet jako narzędzie zarządzania i racjonalizacji
wydatków jednostek publicznych
9.2.7. Rodzaje budżetów stosowanych w zarządzaniu
podmiotami publicznymi
9.3. Uniwersalne zasady wykorzystania budżetu w zarządzaniu
9.4. Doświadczenia z metodami budżetowania wybranych krajów
9.4.1. Stany Zjednoczone
9.4.2. Programowanie budżetowe w Wielkiej Brytanii
9.4.3. Programowanie budżetowe w innych krajach
9.5. Budżet zadaniowy w Polsce
9.5.1. Eksperymenty władz samorządowych
9.5.2. Wdrożenie budżetu zadaniowego w administracji
państwowej
9.5.3. Konstrukcja budżetu zadaniowego
9.5.4. Ocena budżetu zadaniowego

10. Równowaga budżetowa
10.1. Istota równowagi budżetowej
10.2. Czynniki równowagi budżetowej
10.3. Mnożnik zrównoważonego budżetu
10.4. Rodzaje sald budżetowych
10.5. Standardowe metody obliczania salda budżetowego
(GFS i ESA)
1U.6. Mechanizm powstawania deficytu budżetowego
10.7. Ekonomiczne rodzaje deficytu budżetowego
10.8. Równowaga budżetowa jako kryterium oceny działalności władz
publicznych

11. Dług publiczny
11.1. Ekonomiczna istota długu publicznego
11.2. Rodzaje długu publicznego
11.3. Dług jawny a dług ukryty
11.4. Przyczyny powstawania długu publicznego
11.5. Dylematy związane z zaciąganiem pożyczek publicznych
11.6. Instrumenty zaciągania długu publicznego
11.7. Cele zarządzania długiem publicznym

12. Polityka finansowa państwa
12.1. Przedmiot polityki finansowej
12.2. Podmiot polityki finansowej
12.3. Cele polityki finansowej
12.4. Polityka monetarna
12.5. Polityka fiskalna
12.5.1. Istota i cele polityki fiskalnej
12.5.2. Narzędzia polityki fiskalnej
12.5.3. Instytucjonalne podstawy polityki fiskalnej
12.5.4. Aktywna i pasywna polityka fiskalna
12.6. Kwestia optymalnej polityki fiskalnej
12.7. Najnowsze trendy w polityce fiskalnej
12.8. Problem relacji między polityką monetarną a polityką fiskalną
12.8.1. Koncepcjapolicy mix
12.8.2. Koordynacja polityki monetarnej i polityki fiskalnej
12.8.3. Komitet Stabilności Finansowej - szansa na koordynację
polityki finansowej

Część II. Finanse publiczne w Polsce

13. System finansów publicznych
13.1. Systemowe podejście do finansów publicznych
13.2. Przesłanki ustrojowe systemu finansów publicznych
13.3. Ewolucja systemu finansów publicznych w Polsce
Sektor finansów publicznych w Polsce
13.4.1. Sektor publiczny a sektor finansów publicznych
13.4.2. Zakres sektora finansów publicznych
13.4.3. Rozmiary sektora finansów publicznych

14. System budżetowy
14.1. Istota systemu budżetowego
14.2. Budżet państwa
14.2.1. Zakres ustawy budżetowej
14.2.2. Procedura budżetowa i kalendarium budżetowe
14.2.3. Klasyfikacja budżetowa
14.3. Koncepcja środków publicznych
14.4. System dochodów budżetu państwa
14.5. System wydatków budżetu państwa
14.6. Reguła wydatkowa
14.7. Wynik budżetu państwa
14.8. Budżet środków Unii Europejskiej
14.9. Jednostki sektora finansów publicznych
14.10. Podstawowe zasady gospodarowania finansowymi środkami
publicznymi
14.10.1. Zasady ogólne
14.10.2. Audyt wewnętrzny
14.10.3. Kontrola zarządcza
14.11. Wieloletni Plan Finansowy Państwa
14.12. Budżety jednostek samorządu terytorialnego
14.12.1. Powstanie samorządowych gmin w 1990 r
14.12.2. Radykalna reforma samorządowa z 1999 r
14.12.3. Zasady funkcjonowania budżetu samorządowego
14.13. Dochody jednostek samorządu terytorialnego
14.13.1. Ewolucja systemu dochodów jednostek samorządowych
14.13.2. Dochody jednostek samorządu terytorialnego od 2004 r.
14.13.3. Dochody gminy
14.13.4. Dochody powiatu
14.13.5. Dochody województwa samorządowego
14.14. Struktura dochodów budżetów jednostek samorządu terytorialnego
14.15. Budżet obywatelski

15. System podatkowy
15.1. Przesłanki rewolucji podatkowej
15.2. Główne zasady i etapy budowania nowego systemu podatkowego
15.3. Ordynacja podatkowa
15.4. Kształt nowego systemu podatkowego
15.5. Charakterystyka podatków centralnych
15.5.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych
15.5.2. Podatek dochodowy od osób prawnych
15.5.3. Podatek od towarów i usług (VAT)
15.5.4. Podatek akcyzowy
15.5.5. Inne podatki i opłaty centralne
15.6. Podatki i opłaty lokalne
15.6.1. Podatki lokalne
15.6.2. Opłaty lokalne
15.7. Kierunki zmian w systemie podatkowym

16. Fundusze celowe i agencje wtadz publicznych
16.1. Reformowanie publicznych funduszy celowych
16.2. Przegląd państwowych funduszy celowych
16.3. Agencje wykonawcze
16.4. Państwowe osoby prawne
16.5. Instytucje gospodarki budżetowej

17. Fundusze ubezpieczeń społecznych i fundusze emerytalne
17.1. Reforma systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce w 1999 r.
17.2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
17.3. Fundusz Rezerwy Demograficznej
17.4. Otwarte fundusze emerytalne
17.5. Istota zmian w otwartych funduszach emerytalnych w latach
2011-2014
17.6. Pracownicze programy emerytalne oraz indywidualne konta
emerytalne
17.7. Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
17.8. Fundusze ubezpieczeń społecznych w rolnictwie
17.8.1. Fundusz Emerytalno-Rentowy
17.8.2. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
17.8.3. Fundusz Administracyjny
17.8.4. Fundusz Składkowy

18. Wydatki budżetowe
18.1. Wydatki budżetowe na tle wydatków publicznych
18.2. Wydatki budżetowe w układzie przestrzennym
18.3. Wydatki budżetu państwa - ogólna tendencja
18.4. Wydatki budżetu państwa według grup ekonomicznych
18.5. Wydatki budżetu państwa według funkcji
18.6. Wydatki sztywne i wydatki elastyczne
18.7. Wydatki budżetu państwa na gospodarkę
18.8. Pomoc publiczna
18.9. Wydatki jednostek samorządu terytorialnego
18.9.1. Wydatki gmin
18.9.2. Wydatki powiatów
18.9.3. Wydatki miast na prawach powiatów
18.9.4. Wydatki województw

19. Deficyt finansów publicznych i dług publiczny
19.1. Ewolucja podejścia do równowagi budżetowej
19.2. Charakter deficytu budżetowego w Polsce
19.3. Państwo na rynkach finansowych
19.3.1. Przyczyny emisji papierów wartościowych
19.3.2. Rodzaje papierów wartościowych emitowanych
przez państwo
19.3.3. Działalność emisyjna państwa
19.4. Dług publiczny
19.4.1. Powstanie instytucji długu publicznego w Polsce
19.4.2. Koncepcja państwowego długu publicznego
19.4.3. Kształtowanie się długu publicznego w Polsce
19.4.4. Zagraniczny dług skarbu państwa
19.5. Koszty obsługi długu publicznego
19.6. Należności skarbu państwa
19.6.1. Mechanizm powstawania należności skarbu państwa
19.6.2. Ekonomiczne skutki należności skarbu państwa

20. Kryzysy i reformy finansów publicznych
20.1. Periodyzacja okresu transformacji z perspektywy finansów
publicznych
20.2. Cechy gospodarki polskiej z perspektywy finansów publicznych
20.3. Kryzysy finansów publicznych
20.3.1. Symptomy kryzysów finansów publicznych
20.3.2. Kryzys w latach 1991-1992
20.3.3. Kryzys w latach 2001-2002
20.3.4. Wpływ kryzysu finansowego z 2008 r. na finanse
publiczne
20.4. Reformy finansów publicznych
20.4.1. Sens i bezsens reform
20.4.2. Programy reform finansów publicznych
20.5. Bezpieczeństwo finansów publicznych
20.5.1. Istota bezpieczeństwa finansów publicznych
20.5.2. Narzędzia bezpieczeństwa
20.5.3. Narzędzia bezpieczeństwa strategicznego
20.5.4. Procedury ostrożnościowe i sanacyjne
20.5.5. Narzędzia bezpieczeństwa operacyjnego

21. Finanse Unii Europejskiej
21.1. Geneza Unii Europejskiej
21.2. Budżet Unii Europejskiej oraz wieloletnie ramy finansowe
21.2.1. Ogólna charakterystyka budżetu
21.2.2. Wieloletnie ramy finansowe
21.2.3. Zasoby własne Unii Europejskiej
21.2.4. Opracowywanie i wykonywanie budżetu ogólnego
21.2.5. Wydatki budżetu
21.2.6. Rozmiary i struktura wydatków z budżetu
21.2.7. Wieloletnie ramy finansowe 2014-2020
21.2.8. Rozliczenia Polski z Unią Europejską
21.3. Wpływ Unii Europejskiej na finanse publiczne - ujęcie
instytucjonalne
21.3.1. Traktat z Maastricht
21.3.2. Pakt Stabilności i Wzrostu
21.3.3. Reforma Paktu Stabilności i Wzrostu 2005
21.3.4. Pakiet aktów prawnych z 2011 r. - sześciopak
21.3.5. Pakt fiskalny
21.3.6. Program konwergencji w Polsce
21.3.7. Procedura nadmiernego deficytu
21.3.8. Dwupak
21.4. Europejskie fundusze stabilnościowe
21.4.1. Europejski Instrument Stabilności Finansowej
21.4.2. Europejski Mechanizm Stabilizacji Finansowej
21.4.3. Europejski Mechanizm Stabilności
21.5. Harmonizacja podatków w Unii Europejskiej
21.5.1. Przesłanki harmonizacji podatków
21.5.2. Harmonizacja podatków pośrednich
21.5.3. Problem harmonizacji i konkurencji w zakresie
podatków bezpośrednich
21.5.4. Harmonizacja podatku od dochodów osobistych
21.5.5. Podatek od dochodów przedsiębiorstw - harmonizacja
czy konkurencja
21.5.6. Zasada unikania podwójnego opodatkowania
dochodów i majątku
21.5.7. Harmonizacja opodatkowania pozostałych dochodów
21.5.8. Perspektywy harmonizacji podatków

Bibliografia

Indeks osobowy

Indeks rzeczowy