EDUKACJA ZAWODOWA W PROCESACH TRANSFORMACJI SYSTEMU OŚWIATY W POLSCE

ISBN: 978-83-7996-702-5   340 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2019

Wdrażana aktualnie reforma polskiej oświaty w największym stopniu dotyczy polskiej szkoły, w tym polskiej szkoły zawodowej. Edukacja, takŞże edukacja zawodowa, jest dziedziną działalności pedagogicznej, której naczelne zadanie sprowadza się do wspomagania rozwoju osoby. Wymaga się, aby uczeń kończący proces kształcenia był gotowy do tranzycji na rynek pracy, do podjęcia satysfakcjonującej go aktywności zawodowej- aby realizując ją, potrafił odnaleźć jej głęboki sens wpisujący się w treść sensu własnego życia.Podstawy teoretyczne edukacji zawodowej są w dużym zakresie zaniedbanym obszarem współczesnej polskiej pedagogiki. Niedostatek ten ujawnia się wyraźne w kontekście współczesnych wyzwań cywilizacyjnych. Wizja pracy człowieka w cywilizacji wiedzy jest daleko odmienna od tej znanej nam z minionych lat i własnych doświadczeń. Wymaga reorientacji w myśleniu pedagogów o edukacji zawodowej.Mimo licznych publikacji z realizowanych badań zarówno ich liczba, jak i zakres podejmowanej problematyki ciągle pozostają skromne w kontekście znaczenia i potrzeb teorii i praktyki edukacji zawodowej.Prezentowana monografia dotyczy tylko wybranych problemów edukacji zawodowej. Traktujemy ją jako wprowadzenie do dyskursu naukowego nad tą ważną dla rozwoju Polski problematyką.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Waldemar FurmanekCzęść pierwsza

EDUKACJA WOBEC PRZEMIAN CYWILIZACYJNYCHWprowadzenieRozdział 1Istota współczesnych przemian cywilizacyjnych1. Pojęcie przemiany2. Paradygmaty przemian cywilizacyjnych2.1. Prymat człowieka nad wszystkimi zjawiskami cywilizacji2.2. Prymat osoby nad rzeczą2.3. Paradygmat aksjologiczny2.4. Prymat etyki nad techniką i technologią2.5. Paradygmat o niezbędnie koniecznej analizie systemowej zjawisk cywilizacjiRozdział 2Od rzemiosła do czwartej rewolucji przemysłowej (Industrie 4.0)1. Idee kolejnych rewolucji przemysłowych2. Społeczeństwo informacyjne społeczeństwem wiedzy i ludzi twórczych3. Wyróżnione znaczenie przemysłu włókienniczego i samochodowego3.1. Paradygmaty produkcji wskaźnikami przemian cywilizacyjnych3.2. Trzecia rewolucja przemysłowa3.3. Idee czwartej rewolucji przemysłowej4. Główne kierunki przemian w czwartej rewolucji przemysłowej4.1. Wpływ technologii definiujących na wybrane sfery życia człowieka4.2. Rozwój usług sieciowych4.3. Zmiany w strukturze zatrudnieniaRozdział 3Wyzwania piątej rewolucji przemysłowej1. Idea piątej rewolucji przemysłowej1.1. Masowa kastomizacja produktów1.2. Wielorakość wyników współczesnej pracy człowieka1.3. Utwory i usługi cyfrowe1.4. Nowa jakość wyników pracy2. Zmiany w charakterze pracy3. Reindustrializacja i dezindustrializacja3.1. Reindutrializacja3.2. Dezindustrializacja (odprzemysłowienie)4. Rynek pracy początku XXI w.Rozdział 4Nowy model gospodarki. Wyzwania dla edukacji zawodowej1. Eksplikacja pojęcia gospodarka oparta na wiedzy2. Transfer wiedzy i technologii3. Funkcje wiedzy w nowym modelu gospodarki3.1. Informacje tworzywem wiedzy3.2. Wiedza ukryta i wiedza jałowa4. Od gospodarki replikacyjnej do innowacyjnej5. Optymalizacja. Od wyników pracy energo- i materiałochłonnych do wyników wiedzochłonnychRozdział 5Innowacje kategorią współczesności1. Współczesność obiektem badań2. Innowacja. Eksplikacja pojęcia2.1. Typologia innowacji2.2. Podział innowacji według innych wybranych kryteriów3. Odkrycia naukowe - wynalazki - innowacje4. Innowacyjność w pracy wskaźnikiem rozwoju społeczeństwa informacyjnego4.1. Innowacyjność - idea polityki gospodarczej krajów Unii Europejskiej5. Modele działalności innowacyjnej6. Działania innowacyjne w cywilizacji informacyjnej6.1. Kluczowe innowacje techniczne6.2. Giganci innowacji7. Konsekwencje upowszechniania innowacji dla edukacji zawodowej7.1. Innowacje pedagogiczne7.2. Założenia innowacji pedagogicznych7.3. Rodzaje innowacji pedagogicznych7.4. Kompetencje kluczowe a metaumiejętności7.5. Znaczenie rozwoju kompetencji edukacji zawodowejRozdział 6Nowa praca człowieka w cywilizacji informacyjnej1. Rewolucja w pracy człowieka1.1. Zmiany w stratyfikacji społeczno-zawodowej2. Nowa praca - zarys problematyki3. Opis nowej pracy człowieka w cywilizacji informacyjnej4. Koegzystencja zjawisk cywilizacyjnych a praca w cywilizacji informacyjnej5. Konsekwencje wszechobecności technologii informacyjnych dla pracy człowieka6. Charakterystyka nowej pracy zawodowej człowieka6.1. Nowe tworzywa pracy. Dematerializacja pracy6.2. Wiedzochłonność wytworów pracy ludzi6.3. Nowe wyniki nowej pracy człowieka w cywilizacji informacyjnej6.4. Nowe środowisko pracy człowieka6.5. Nowe formy organizacji pracy. Dzielenie się pracą6.6. Nowe formy świadczenia pracy w cywilizacji informacyjnej7. Komparatystyczna analiza cech pracy człowieka w trzech modelach cywilizacjiWaldemar FurmanekCzęść drugaPROPEDEUTYKA EDUKACJI ZAWODOWEJ W NOWYM SYSTEMIE OŚWIATYWprowadzenieRozdział 1Nowy system edukacji zawodowej w Polsce1. Przebudowa polskiej edukacji zawodowej2. Reforma systemu oświaty realizowana w Polsce od 1 września 2017 r.2.1. Założenia reformy2.2. Akty prawne wprowadzające reformę2.3. Obszary kluczowe edukacji zawodowej objęte reformąRozdział 2Wybrane problemy reformy systemu edukacji zawodowej1. Dopasowanie kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy1.1. Nowa klasyfikacja zawodów (szkolnych?)1.2. Kształcenie w nowych zawodach1.3. Struktura nowego systemu kształcenia zawodowego2. Europejska Rama Kwalifikacji (ERK)2.1. Definicje pojęć kluczowych ERK2.2. Założenia ERK2.3. Polska Rama Kwalifikacji (PRK)3. Nowe podstawy programowe kształcenia w zawodach3.1. Katalog efektów kształcenia wspólnych dla wszystkich zawodów3.2. Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji (ZRK)4. Uelastycznienie ścieżki zdobywania kwalifikacji4.1. Szkolnictwo branżowe4.2. Branżowa szkoła I stopnia4.3. Branżowa szkoła II stopnia4.4. Centra kształcenia praktycznego (CKP)5. Pomoc uczniom i rodzicom w planowaniu kariery edukacyjno-zawodowej6. Wspieranie kadry szkół6.1. Zalecenia OECD w sprawie kształcenia nauczycieli7. Poprawa jakości i efektywności kształcenia zawodowego8. Doskonalenie funkcjonowania sytemu egzaminowaniaWaldemar FurmanekCzęść trzeciaTEORIA EDUKACJI ZAWODOWEJ WOBEC PROCESÓW WSPÓŁCZESNOŚCIWprowadzenieRozdział 1Paradygmaty współczesnej edukacji zawodowej1. Poliparadygmatyczność teorii edukacji zawodowej2. Paradygmat edukacji podmiotowej3. Paradygmat aksjologiczny. Wychowanie czy edukacja zawodowa?4. Prymat człowieka nad technologiami kluczowymi zawodu5. Paradygmat metodologiczny6. Paradygmat elastyczności organizacyjnejRozdział 2Od behawiorystycznej do humanistycznej edukacji zawodowej Wprowadzenie 1. Określenie problematyki 2. Podmiotowość w edukacji zawodowej 3. Rozwijanie duchowości zadaniem edukacji zawodowej 3.1. Właściwości duchowości człowieka ujawniające się w jego pracy4. Rola wiedzy i procesów motywacyjnych w edukacji zawodowej 5. Ukierunkowanie na całożyciowy rozwój zawodowy Rozdział 3Wychowanie ku wartościom pracy/pracy zawodowej 1. Wychowanie przez, wychowanie do i wychowanie ku wartościom 1.1. Wychowanie do 1.2. Wychowanie ku 2. Praca zawodowa terenem urzeczywistniania właściwości człowieka 3. Wychowanie ku wartościom pracy zawodowej 3.1. Aktywność aksjologiczna 3.2. Rozwój świadomości aksjologicznej człowieka 4. Dojrzałość aksjologiczna 5. Wrażliwość aksjologiczna, wrażliwość moralna 6. Ślepota aksjologiczna 7. Wyobraźnia moralna 8. Proces wychowania ku wartościom 9. Procesy samowartościowania 10. Wychowanie zawodowe jako wychowanie do wartości Rozdział 4W poszukiwaniu modelu współczesne] edukacji zawodowe) 1. Pojęcie i cechy współczesnej edukacji zawodowej 2. Transformacja cywilizacyjna podstawą nowego modelu szkoły zawodowej 2.1. Programy działań w zakresie transformacji cywilizacji 2.2. Główne kierunki krajowej polityki edukacyjnej do 2020 r 3. Niektóre cechy edukacji funkcjonującej w społeczeństwie industrialnym4. Konieczność zmiany filozofii edukacji zawodowej 5. Od zapamiętywania do tworzenia wiedzy w nowym modelu edukacjizawodowej Rozdział 5Funkcje myślenia w nowym modelu edukacji zawodowej 1. Intelektualizacja problemem edukacji zawodowej 2. Stopnie intelektualizacji wychowania zawodowego 2.1. Działania pedagogiczne z ograniczeniem czynności intelektualnych2.2. Działania pedagogiczne regulowane myśleniem konkretnym 2.3. Działania pedagogiczne regulowane myśleniem wyobrażeniowymi pojęciowym 2.4. Działania pedagogiczne regulowane myśleniem aksjologicznym 3. Ku całożyciowemu wychowaniu zawodowemu Aleksander PiecuchCzęść czwartaTECHNOLOGIE INFORMACYJNE W PROCESACH UCZENIA SIĘI NAUCZANIA Rozdział 1Technologie informacyjne wspomagające procesy edukacyjne 1. Psychologiczno-pedagogiczne uwarunkowania uczenia się i nauczania 2. Środki dydaktyczne a komputerowe wspomaganie uczenia się i nauc3. Technologie informacyjne jako nowe środki dydaktyczne 4. Metodyka wykorzystania multimediów edukacyjnych Rozdział 2Technologie informacyjne w procesie kształcenia zawodowego 1. Technologie informatyczne i informacyjne w kształceniu przedmiotowym 2. Modelowanie i symulacje komputerowe 3. Wizualizacje zjawisk i procesów 4. CAD/CAM/CAE - komputerowe wspomaganie wytwarzania 5. Doskonalenie zawodowe z wykorzystaniem technologii informacyjnychi multimedialnych Jolanta LenartCzęść piątaPORADNICTWO I DORADZTWO ZAWODOWE Rozdział 1Poradnictwo i doradztwo zawodowe w nowym systemie edukacji Wprowadzenie 1. Modernistyczny model poradnictwa zawodowego 2. Paradygmat Life Design we współczesnym poradnictwie 3. Społeczno-gospodarcze wyznaczniki i konteksty współczesnego poradnictwa zawodowego 4. Implementacja poradnictwa zawodowego w placówkach oświatowych5. Uczeń szkoły zawodowej podmiotem oddziaływań w zakresie poradnictwa zawodowego 6. Poradnictwo transkulturowe - zapomniany obszar oddziaływań wychowawczych 7. Absolwent szkoły zawodowej - kompetentny czy bezradny na współczesnym rynku pracy? Rozdział 2Stagnacja czy dalszy rozwój edukacyjno zawodowy absolwentów 1. Przemiany na tynku pracy 2. Oczekiwania współczesnego i przyszłego rynku pracy 3. Odpowiedź edukacji na współczesne oczekiwania pracodawców 4. Pracownik wykwalifikowany i bez kwalifikacji na tynku pracy 5. Kształcenie ustawiczne - samokształcenie, samowychowanie i doskonalenie zawodowe Waldemar FurmanekZakończenie. Zagubienie edukacji zawodowej