BUDOWANIE SPOŁECZEŃSTWA WIEDZY ZARYS TEORII SPOŁECZNEJ KARLA R. POPPERA

ISBN: 83-7363-379-0

687 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2006

W niniejszej pracy zamierzam przedstawić teorię społeczną Poppera za pomocą metod właściwych jego koncepcji badania wytworów wiedzy. Zaproponuję logiczną i historyczną analizę pism Poppera jako powiązania problemowego jego twierdzeń i postulatów. Będę odkrywał wszelkie możliwe formy zamazywania faktów i kryteriów, które prowadzą do upraszczania jego tez, czynione także przez samego autora. Chodzić mi będzie o przezwyciężenie paradoksu kłamcy, do którego sprowadza się twierdzenia i postulaty Poppera, za pomocą zestawień znaczeń. Czyni to jego stanowisko albo formą obrony dogmatycznego sejentyzmu, albo formą proklamacji konstruktywistycznego relatywizmu w teorii nauki. Odrywanie powiązań problemowych jego twierdzeń i postulatów pozwala badać poziom ich krytycyzmu, a zarazem jakości reguł kulturowych, kontrolujących i chroniących dziedzictwo racjonalności.Teoria społeczna, której projekt przedstawię w tej pracy, pozwala odkrywać związki między wiedzą a społeczeństwem, które wyznaczane są miarą krytycyzmu wytworów wiedzy. Taki ogląd nowoczesnego społeczeństwa służy ujawnianiu sfer rzeczywistości opanowanej przez pseudowiedzę (symulakry), a zarazem zabezpieczeniu i rozwijaniu prawa ludzi do dokonywania racjonalnych i wolnych wyborów opartych na wiedzy. Jest to jedna z wielu, ale ciekawa, z punktu widzenia konkretnych zadań badawczych socjologii, propozycja ujawniania zagrożeń ludzkiej racjonalności i wolności, a zarazem możliwości ich ochraniania i rozwijania. W niniejszej pracy przedstawiam zatem interpretację teorii wiedzy Poppera jako ciekawej propozycji badań nad społecznymi mechanizmami rozwiązywania problemów. Chciałbym jednak wyraźnie zaznaczyć, że nie jest to praca "popperologiczna", czyli zajmująca się ujawnianiem niuansów myśli Poppera. Jest to praca, której celem jest przedstawienie ciekawej propozycji teoretycznej badań na kondycją społeczeństwa nowoczesnego, warunkowanego rozwojem wiedzy. Wyrasta ona z badań powiązań problemowych twierdzeń i postulatów zawartych w dziełach Poppera.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie1. Interpretacje Poppera teorii wiedzyUwagi wstępne1.1. Teoria wiedzy jako metodologiczna analiza reguł uzasadniania naukowego1.1.1. Demarkacja między nauką a nienauką1.1.2. Jedność metodologiczna nauki1.1.3. Jedność wiedzy teoretycznej i praktycznej1.2. Teoria wiedzy jako ewolucjonistyczne rozumienie praw selekcji i przystosowania1.2.1. Epistemologia ewolucyjna1.2.2. Redukcjonizm i antyredukcjonizm1.2.3. Ewolucja emergentna i egzosomatyczna1.3. Teoria wiedzy jako krytycystyczna analiza wytworów wiedzy1.3.1. Krytycystyczne pojmowanie wiedzy1.3.2. Krytyczny dualizm1.3.3. Podatność wiedzy na krytykę1.3.4. Język jako warunek krytyki1.3.5. Świat 3 jako świat problemów1.3.6. Kontrolne mechanizmy ochrony dziedzictwa racjonalności2. Krytyka i krytycyzm jako podstawy wiedzyUwagi wstępne2.1. Klasyczny krytycyzm filozoficzny i naukowy2.1.1. Koncepcje przedsokratyczne2.1.2. Filozofia klasyczna2.1.3. Myśl nowożytna2.2. Krytycyzm Kaniowski i postkantowski2.2.1. "Przewrót kopernikański" Kanta2.2.2. Idealizm niemiecki i neokantyzm2.3. Neokrytycyzm2.3.1. Krytyka marksistowska2.3.2. Filozofia życia2.3.3. Krytycyzm terapeutyczny2.3.4. Hermeneutyka2.4. Teoria krytyczna i krytyka literacka2.4.1. Teoria krytyczna2.4.2. Krytyka literacka3. Socjologiczny wymiar badań Poppera nad wiedząUwagi wstępne3.1. Związki socjologii z epistemologią Poppera3.1.1. Epistemologiczne podstawy socjologii3.1.2. Socjologiczne podstawy epistemologii3.2. Usytuowanie badań Poppera w socjologii3.2.1. Klasyka myśli socjologicznej3.2.2. Współczesne teorie socjologiczne3.3. Badania Poppera a socjologiczne studia nad wiedzą3.3.1. Socjologia wiedzy3.3.2. Badania edukacji3.3.3. Studia kulturowe4. Metodologia badań krytycyzmu wiedzyUwagi wstępne4.1. Przezwyciężanie paradoksu kłamcy4.2. Nominalizm metodologiczny4.2.1. Typy indywidualizmu metodologicznego4.2.2. Nominalizm a nominalizm metodologiczny4.2.3. Antyhistorycyzm4.2.4. Zdania bazowe4.2.5. Zasada racjonalności4.3. Prawdoupodobnienie4.3.1. Prawda jako idea regulatywna4.3.2. Opis i argumentacja językowa4.3.3. Negacja dialektyki4.3.4. Badanie dyspozycji4.3.5. Badanie "asertywnej mocy teorii"4.4. Wynikanie dedukcyjne4.4.1. Antyindukcjonizm4.4.2. Koroboracja4.4.3. Modele wyjaśniające4.4.4. Obiektywne rozumienie historyczne4.4.5. Cząstkowa inżynieria społeczna4.5. Zwrotność badań krytycyzmu wiedzy5. Badanie krytycyzmu wiedzy a budowanie społeczeństwa wiedzyUwagi wstępne5.1. Przezwyciężanie paradoksu suwerenności a budowanie otwartości społeczeństw5.1.1. Przezwyciężanie paradoksu suwerenności5.1.2. Rozumienie społeczeństwa otwartego5.1.3. Budowanie otwartości społeczeństwa5.2. Przezwyciężanie paradoksu wolności a budowanie sytuacyjnej logiki odpowiedzialności5.2.1. Przezwyciężanie paradoksu wolności5.2.2. Logika sytuacji a definicja sytuacji5.2.3. Budowanie warunków odpowiedzialności5.3. Przezwyciężanie paradoksu tolerancji a budowanie racjonalnej tradycji racjonalności5.3.1. Przezwyciężanie paradoksu tolerancji5.3.2. Tradycja jako ramy odniesienia dla postępu5.3.3. Budowanie tradycji ograniczonego dogmatyzmu5.4. Przezwyciężanie paradoksu demokracji a budowanie instytucji opartych na wiedzy5.4.1. Przezwyciężanie paradoksu demokracji5.4.2. Analiza instytucjonalna5.4.3. Budowanie instytucji opartych na wiedzyZamiast zakończeniaBibliografia