BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU I EDUKACJI wyd.2

Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania to podręcznik stanowiący kompendium wiedzy na temat: Rozwoju biologicznego człowieka. Czytelnik znajdzie tu charakterystykę rozwoju fizycznego, motorycznego oraz psychicznego i psychoseksualnego człowieka. W tej części opisano także potrzeby biologiczne człowieka i sposoby ich zaspokajania, opisano przebieg rytmów biologicznych. Zdrowia i wybranych problemów zdrowotnych dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Autorzy przedstawili tu zagadnienia zdrowia oraz czynników je warunkujących, scharakteryzowali sytuację zdrowotną dzieci i młodzieży, opisali wybrane problemy zdrowotne na wczesnych etapach życia oraz możliwości podejmowania działań profilaktycznych. Stanu zdrowia oraz ochrony i promocji zdrowia nauczycieli. W tej części podano charakterystykę społeczno-demograficzną nauczycieli w Polsce oraz specyficzne wyzwania i zagrożenia dla zdrowia, które wiążą się z wykonywaniem tego zawodu. Szczegółowo opisano wybrane problemy zdrowia fizycznego i psychicznego oraz działania podejmowane dla ochrony i promocji zdrowia nauczycieli. Środowiska i organizacji pracy szkoły. Autorzy opisali w tej części środowisko społeczne szkoły, wybrane elementy środowiska fizycznego oraz organizację pracy i życia szkoły w tych aspektach, które mają związek ze zdrowiem. Profilaktyki oraz promocji zdrowia w szkole i przedszkolu. Ostatnią część podręcznika poświęcono możliwościom przeciwdziałania problemom zdrowotnym i zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży oraz działaniom w zakresie promocji zdrowia, w tym tworzeniu przedszkola i szkoły promującej zdrowie.

 

SPIS TREŚCI

 

Przedmowa

Historia kształcenia pedagogów i nauczycieli w zakresie zagadnień biomedycznych
Barbara Woynarowska

CZĘŚĆ I
ROZWÓJ BIOLOGICZNY CZŁOWIEKA

Rozdział 1. Rozwój osobniczy człowieka - podstawowe pojęcia
Barbara Woynarowska
1.1. Sfery rozwoju i ich wzajemny związek
1.2. Etapy w rozwoju osobniczym
1.3. Dymorfizm płciowy

Rozdział 2. Rozwój fizyczny
Barbara Woynarowska
2.1. Procesy w rozwoju fizycznym
2.2. Czynniki wpływające na rozwój fizyczny
2.2.1. Genetyczne czynniki rozwoju fizycznego
2.2.2. Środowiskowe czynniki rozwoju fizycznego
2.3. Metody oceny rozwoju fizycznego
2.3.1. Ocena wzrastania
2.3.2. Ocena różnicowania
2.3.3. Ocena dojrzewania
2.4. Wiek rozwojowy i tendencje przemian w rozwoju fizycznym
2.5. Najczęstsze zaburzenia w rozwoju fizycznym dzieci i młodzieży

Rozdział 3. Rozwój motoryczny
Barbara Woynarowska
3.1. Podstawowe pojęcia
3.2. Przebieg rozwoju motorycznego w ontogenezie
3.3. Czynniki wpływające na rozwój motoryczny
3.4. Metody oceny rozwoju motorycznego
3.5. Tendencje przemian sprawności fizycznej

Rozdział 4. Charakterystyka rozwoju fizycznego i motorycznego oraz potrzeby biologiczne w poszczególnych okresach życia człowieka
Barbara Woynarowska
4.1. Okres prenatalny
4.2. Wczesne dzieciństwo
4.2.1. Okres noworodkowy
4.2.2. Okres niemowlęcy
4.2.3. Okres poniemowlęcy
4.3. Średnie i późne dzieciństwo
4.3.1. Okres przedszkolny
4.3.2. Młodszy wiek szkolny
4.4. Okres adolescencji
4.4.1. Okres dojrzewania płciowego
4.4.2. Okres młodzieńczy
4.5. Okres dorosłości
4.5.1. Wczesna i średnia dorosłość
4.5.2. Późna dorosłość - starzenie się i starość

Rozdział 5. Rozwój psychoseksualny
Zbigniew Izdebski
5.1. Podstawowe pojęcia
5.2. Przebieg rozwoju psychoseksualnego
5.3. Biologiczne, psychiczne i społeczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju seksualnego
5.4. Zachowania seksualne w dzieciństwie i w okresie dojrzewania
5.5. Ryzykowne zachowania seksualne młodzieży i zapobieganie im
5.6. Zaburzenia i problemy seksualne w dzieciństwie i młodości

Rozdział 6. Wybrane układy i funkcje organizmu człowieka ważne dla procesów uczenia się
Anna Kowalewska
6.1. Układ nerwowy
6.1.1. Wybrane informacje o budowie i funkcji układu nerwowego
6.1.2. Zmiany w układzie nerwowym w różnych okresach rozwoju ontogenetycznego
6.2. Narządy zmysłów
6.2.1. Zmysł dotyku, zmysł równowagi i propriocepcja
6.2.2. Układ wzrokowy, jego budowa, funkcja i rozwój
6.2.3. Układ słuchowy, jego budowa, funkcja i rozwój
6.3. Fizjologiczne podłoże emocji
6.3.1. Rodzaje emocji
6.3.2. Składniki emocji
6.3.3. Przetwarzanie emocji
6.3.4. Rozwój mózgowego systemu regulacji emocji
6.4. Fizjologiczny mechanizm reakcji stresowej i wpływ stresu na zdrowie
oraz zdolność do uczenia się
6.4.1. Reakcja stresowa
6.4.2. Holistyczna reakcja na stres
6.4.3. Wpływ stresu na zdrowie
6.4.4. Wpływ stresu na zdolność do uczenia się
6.5. Biologiczne mechanizmy procesu uczenia się
6.5.1. Rozwój i rodzaje uczenia się
6.5.2. Pamięć
6.5.3. Biologiczne uwarunkowania dysleksji rozwojowej

Rozdział 7. Podstawowe potrzeby biologiczne człowieka i sposoby ich zaspokajania
7.1. Żywienie - Anna Kowalewska
7.1.1. Podstawowe pojęcia
7.1.2. Regulacja pobierania pokarmu
7.1.3. Zasady racjonalnego żywienia
7.1.4. Związek między żywieniem, zdrowiem i dyspozycją do uczenia się
7.2. Aktywność fizyczna - Barbara Woynarowska
7.2.1. Funkcje aktywności fizycznej w różnych okresach życia
7.2.2. Zmiany aktywności fizycznej w ontogenezie i czynniki ją warunkujące
7.2.3. Zalecany poziom aktywności fizycznej
7.2.4. Niedostatki aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży - przyczyny i skutki
7.3. Zachowanie odpowiedniego rytmu pracy i odpoczynku - Barbara Woynarowska
7.3.1. Rytmy biologiczne
7.3.2. Praca, zmęczenie, odpoczynek
7.3.3. Sen
7.4. Ochrona przed szkodliwymi dla rozwoju i zdrowia czynnikami środowiskowymi
7.4.1. Ochrona przed zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego -
Barbara Woynarowska
7.4.2. Ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem - Barbara Woynarowska
7.4.3. Ochrona przed hałasem - Barbara Woynarowska
7.4.4. Ochrona przed chorobami zakaźnymi - Anna Kowalewska

CZĘŚĆ II
ZDROWIE I WYBRANE PROBLEMY ZDROWOTNE DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

Rozdział 1. Zdrowie i czynniki je warunkujące
Barbara Woynarowska
1.1. Definiowanie zdrowia i holistyczne podejście do zdrowia
1.2. Mierniki zdrowia i czynniki je warunkujące
1.3. Związki między zdrowiem i edukacją

Rozdział 2. Sytuacja zdrowotna dzieci i młodzieży
Barbara Woynarowska
2.1. Zdrowie młodzieży w jej subiektywnej ocenie
2.2. Zachowania zdrowotne młodzieży
2.3. Główne problemy zdrowotne dzieci i młodzieży

Rozdział 3. Wybrane problemy zdrowotne dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
i sposoby zapobiegania im
3.1. Wypadki i urazy - Barbara Woynarowska
3.2. Zaburzenia zdrowia psychicznego - Barbara Woynarowska
3.2.1. Częstość występowania zaburzeń zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
3.2.2. Wybrane zaburzenia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w wieku szkolnym
3.3. Choroby przewlekłe - Barbara Woynarowska
3.4. Używanie substancji psychoaktywnych - Anna Kowalewska

Rozdział 4. Wczesne zapobieganie wybranym chorobom przewlekłym ujawniającym się u dorosłych - Barbara Woynarowska
4.1. Zapobieganie przedwczesnemu rozwojowi miażdżycy
4.2. Wczesne zapobieganie osteoporozie
4.3. Wczesne zapobieganie rakowi szyjki macicy

Rozdział 5. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami
Barbara Woynarowska

CZĘŚĆ III
NAUCZYCIELE - ICH ZDROWIE, JEGO OCHRONA I PROMOCJA

Rozdział 1. Sytuacja demograńczno-społeczna nauczycieli w Polsce
Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska

Rozdział 2. Czynniki ryzyka dla zdrowia i czynniki chroniące w zawodzie nauczyciela
Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska

Rozdział 3. Wybrane problemy zdrowia fizycznego i psychicznego nauczycieli Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska
3.1. Zaburzenia zdrowia fizycznego nauczycieli
3.2. Kondycja psychiczna i problemy zdrowia psychicznego nauczycieli
3.3. Zespół wypalenia zawodowego
3.4. Zachowania zdrowotne nauczycieli

Rozdział 4. Działania dla ochrony i promocji zdrowia nauczycieli
Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska
4.1. Ochrona zdrowia nauczycieli
4.2. Promocja zdrowia nauczycieli

CZĘŚĆ IV
ŚRODOWISKO I ORGANIZACJA PRACY SZKOŁY

Rozdział 1. Środowisko społeczne szkoły
Barbara Woynarowska

Rozdział 2. Wybrane elementy środowiska fizycznego szkoły
Barbara Woynarowska
2.1. Budynek, jego pomieszczenia i teren szkoły
2.2. Warunki sanitarno-higieniczne
2.3. Mikroklimat i oświetlenie
2.4. Meble szkolne
2.5. Ograniczanie hałasu w szkole
2.6. Zabezpieczenie przed wypadkami i urazami

Rozdział 3. Aspekty zdrowotne organizacji pracy i życia szkoły
Barbara Woynarowska
3.1. Rozkład i organizacja lekcji
3.2. Przerwy międzylekcyjne
3.3. Żywienie w szkole
3.4. Warunki i organizacja aktywności fizycznej w szkole

CZĘŚĆ V
PROFILAKTYKA PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH I ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH I PROMOCJA ZDROWIA W SZKOLE I PRZEDSZKOLU

Rozdział 1. Profilaktyka chorób, problemów zdrowotnych i zachowań ryzykownych dla zdrowia w szkole
Barbara Woynarowska, Magdalena Woynarowska
1.1. Profilaktyka i jej poziomy
1.2. Działania profilaktyczne w szkole

Rozdział 2. Promocja zdrowia w szkole i przedszkolu
Barbara Woynarowska, Magdalena Woynarowska
2.1. Koncepcja promocji zdrowia
2.2. Promocja zdrowia w szkole
2.3. Szkoła promująca zdrowie
2.3.1. Historia rozwoju szkoły promującej zdrowie w Europie i w Polsce
2.3.2. Definicja, standardy i model szkoły promującej zdrowie w Polsce
2.4. Przedszkole promujące zdrowie
2.4.1. Prace nad koncepcją przedszkola promującego zdrowie w Polsce
2.4.2. Definicja, standardy i model przedszkola promującego zdrowie w Polsce

Aneks

Słownik terminów używanych w rekomendacjach WHO

Bibliografia

Indeks nazwisk

Indeks rzeczowy

O Autorach