AKT NORMALIZACYJNY 50 LAT UKŁADU O PODSTAWACH NORMALIZACJI STOSUNKÓW PRL-RFN Z 7 GRUDNIA 1970 ROKU

ISBN: 978-83-8017-368-2

144 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2021

Pięćdziesiąta rocznica podpisania Układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków między PRL a RFN (7 grudnia 1970 r.) jest dobrą okazją do przypomnienia kontekstu politycznego, uzgodnionych rozwiązań oraz zróżnicowanych skutków tego przełomowego aktu. Zakończył on uciążliwy okres braku relacji między obu państwami, stworzył warunki do nawiązania między nimi nie tylko stosunków dyplomatycznych, ale również do otwarcia możliwości współpracy w innych dziedzinach. Jego podpisanie poprzedziły miesiące bardzo trudnych negocjacji. Dotyczyły one różnych kluczowych zagadnień, które uprzednio, od ponad dwóch dekad pozostawały nierozstrzygnięte, jak przede wszystkim sprawa uznania przez RFN granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, wznowienia wyjazdów Niemców zamieszkałych jeszcze w Polsce, czy kwestii odszkodowań dla obywateli polskich poszkodowanych przez III Rzeszę. Podpisanie Układu i pobyt zachodnioniemieckiego kanclerza, Willy‘ego Brandta w Warszawie miały jeszcze jeden wymiar. Uklęknięcie przywódcy RFN przed Pomnikiem Bohaterów Getta nadało tym wydarzeniom aspekt symboliczny i moralny.

W niniejszej książce podjęta została próba z perspektywy półwiecza udzielenia odpowiedzi na pytanie o ocenę traktatu i jego rezultatów. Autorami są naukowcy od lat zajmujący się stosunkami polsko-niemieckimi, historią dyplomacji i bezpieczeństwem europejskim, profesorowie Jan Barcz, Adam Daniel Rotfeld, Jerzy Kranz, Witold M. Góralski, Dieter Bingen, Krzysztof Ruchniewicz, Marek Zybura oraz Adam Krzemiński.

SPIS TREŚCI

Notki biograficzne autorów

Tekst Układu z 7 grudnia 1970 roku

Słowo wstępne Rektora Uniwersytet Wrocławskiego
(Przemysław Wiszewski)

Słowo wstępne Ambasadora RFN w Warszawie
(Arndt Freytag von Loringhoven)

Wstęp od redaktorów naukowych
(Jan Barcz i Krzysztof Ruchniewicz)

Rozdział 1
"Dobre stosunki z Polską są dla nas szczególnie ważne".
Stosunki polsko-niemieckie 1945-1970
(Krzysztof Ruchniewicz)
1. Ogólne uwarunkowania
2. "Odwilż" w relacjach polsko-(zachodnio)niemieckich
3. Początki (zachodnio)niemieckiej Nowej Polityki
Wschodniej (Neue Ostpolitik)
4. "Neue Ostpolitik staje się faktem"
5. Przed podpisaniem "Układu normalizacyjnego"

Rozdział 2
Rozszerzanie "ograniczonej suwerenności"
(Adam Daniel Rotfeld)
1. Uwagi wstępne
2. Geneza
3. Układ Zgorzelecki (1950 rok)
4. Gevaltverzicht
5. Polska inicjatywa
6. Negocjacje
7. Układ Normalizacyjny
8. Uwagi końcowe

Rozdział 3
Ostpolitik RFN i znaczenie Układu z 7 grudnia 1970 roku
(Dieter Bingen)
1. Uwagi wstępne
2. Zapowiada się przełom
3. 7 grudnia 1970 roku: niemiecki kanclerz w Warszawie
i Układ
4. Czego nie załatwiono I: kwestie humanitarne
5. Czego nie załatwiono II: zadośćuczynienie
6. Podsumowanie

Rozdział 4
Interpretacja Układu z 7 grudnia 1970 roku w Polsce
(Jan Barcz)
1. Uwagi wstępne
2. Treść Układu
3. Uznanie w Układzie przez RFN polskiej granicy zachodniej
na˙ Odrze i Nysie Łużyckiej
4. Wpływ na rozwój stosunków bilateralnych
5. Układ jako ważny element normalizacji stosunków RFN
z˙ ówczesnymi państwami socjalistycznymi
- podstawa polityki odprężenia
6. Układ z 7 grudnia 1970 r. jako "ważny etap przygotowania"
decyzji z lat 1989/1990/1991
7. Podsumowanie

Rozdział 5
Traktat normalizacyjny między Polską a RFN z 7 grudnia 1970˙ r.
albo o znaczeniu odwagi w polityce
(Jerzy Kranz)
1. Uwagi wstępne
2. "Pozycje prawne" RFN i ich znaczenie
3. Traktat normalizacyjny z 1970˙ r.
w kontekście pozycji prawnych RFN
4. Kilka ogólnych refleksji
5. Czy wolno mu było uklęknąć?
6. Ponad "pozycjami prawnymi" czyli sprawa odwagi
7. Słowo na podsumowanie

Rozdział 6
Układy normalizacyjne z PRL i ZSRR oraz NRD
w świetle orzecznictwa Federalnego Trybunału
Konstytucyjnego RFN 1973-1975.
Skutki polityczne, prawne i epilog
(Witold M. Góralski)
1. Uwagi wstępne
2. Istota sporu politycznego o układy normalizacyjne
z PRL, ZSRR i NRD
3. Sądowa kontrola zgodności układów wschodnich
i Układu Podstawowego z Ustawą Zasadniczą
4. Stosunki polsko-zachodnioniemieckie po wejściu w życie
"układów wschodnich"
5. Konfliktogenny skutek orzeczeń FTK w sprawie "układów
wschodnich" oraz następstw prawnych Układu Podstawowego
NRD dla stosunków z Polską
6. Epilog

Rozdział 7
Pedagogika wstydu i bezwstydu.
Kontekst społeczny Układu w Polsce i RFN
(Adam Krzemiński)
1. "Niewłaściwy" pomnik
2. Przełamywanie własnych oporów
3. Milcząca odpowiedź na list biskupów
4. "Der Kniefall": wzorzec polityki moralnej
5. ...czy polityki wstydu
6. Bezwstyd narodowej pychy

Rozdział 8
Układ Warszawski (1970) w perspektywie współpracy kulturalnej
między PRL i NRF
(Marek Zybura)
1. Uwagi wstępne - "Polska Fala" i jej znaczenie
2. Iwaszkiewicz i Brandt
3. Kultura w Układzie - układ(y) w kulturze
4. Umowa o współpracy kulturalnej z 1976 roku
5. Podsumowanie