ADMINISTRACYJNOPRAWNE ŚRODKI ZWROTU NIEZGODNEJ Z PRAWEM POMOCY PAŃSTWA W POLSCE I NIEMCZECH

ISBN: 978-83-7627-149-1

511 stron
format: A5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2017

Problematyka pomocy publicznej znajduje się w centrum zainteresowania znacznej części przedsiębiorców krajowych, jak i unijnych. Z powodzeniem można przyjąć, że aktualnie niemal każda duża transakcja, w ramach której udzielane jest dofinansowanie ze sfery finansów publicznych, obarczona jest ryzykiem przyznania niedozwolonej pomocy publicznej. Materia ta ma zatem istotne znaczenie gospodarcze. Niniejsza książka poświęcona jest analizie jednej z najważniejszych praktycznie kwestii w ramach szeroko rozumianego prawa pomocy publicznej, jaką jest kwestia zwrotu niezgodnej z prawem i rynkiem wewnętrznym pomocy publicznej. Obserwowany bowiem wzrost znaczenia wsparcia przedsiębiorców ze środków publicznych w okresie kryzysu gospodarczego (jak np. finansowanie Polskich Linii Lotniczych LOT S.A.), ma przełożenie na ilość spraw poddanych kontroli Komisji Europejskiej w ramach obligatoryjnej procedury notyfikacji oraz może w przyszłości skutkować większą ilością negatywnych decyzji Komisji Europejskiej nakazujących zwrot wsparcia udzielonego niezgodnie z unijnymi zasadami. Zasadniczym punktem ciężkości oraz celem niniejszej publikacji jest próba odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim zakresie przyjęte w Polsce administracyjnoprawne środki i mechanizmy proceduralne zwrotu niezgodnej z prawem pomocy państwa są wystarczające do bezzwłocznego i efektywnego odzyskania tej pomocy, a tym samym stanowią skuteczną gwarancję pełnego przestrzegania zasad zwrotu ustanowionych w prawodawstwie unijnym oraz orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

SPIS TREŚCI

Rozdział I. Ogólne zasady prawa pomocy publicznej w świetle przepisów prawa Unii Europejskiej - aspekty materialnoprawne1. Rola i znaczenie pomocy publicznej jako instrumentu ekonomicznego2. Rola i znaczenie pomocy publicznej jako instrumentu polityki państwa i Unii Europejskiej3. Rola i znaczenie pomocy publicznej jako instytucji prawa4. System źródeł prawa pomocy publicznej4.1. Prawo Unii Europejskiej4.2. Prawo krajowe4.3. Relacja między prawem unijnym a normatywnym porządkiem państw członkowskich4.3.1. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego4.3.2. Zasada skutku bezpośredniego4.3.3. Zasada efektywności5. Pojęcie pomocy publicznej i ogólny zakaz jej przyznawania5.1. Przesłanki stwierdzenia istnienia pomocy publicznej5.1.1. Pochodzenie od państwa lub z zasobów państwowych5.1.2. Przysporzenie korzyści5.1.2.1. Praktyka Komisji w zakresie zwrotu pomocy pośredniej5.1.2.2. Test prywatnego inwestora5.1.2.3. Test prywatnego wierzyciela a obowiązek zwrotu pomocy na przykładzie sprawy Buczek Automotive5.1.3. Selektywność5.2. Kryteria uznania pomocy za niezgodną z rynkiem wewnętrznym5.2.1. Zakłócenie lub groźba zakłócenia konkurencji5.2.2. Wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi6. Wyjątki od generalnego zakazu przyznawania pomocy publicznej6.1. Pomoc dopuszczalna ipso iure6.2. Pomoc dopuszczalna na mocy decyzji Komisji Europejskiej6.3. Wyjątki ustanowione na mocy odrębnych przepisów7. PodsumowanieRozdział II. Ogólne zasady postępowania w zakresie nadzoru nad przyznawaniem pomocy państwa w świetle przepisów unijnych oraz krajowych1. Uwagi ogólne1.1. Pojęcie kontroli i nadzoru na gruncie unijnych przepisów prawa pomocy publicznej oraz krajowego prawa administracyjnego1.2. Pozycja Komisji Europejskiej i Rady w zakresie nadzoru nad udzielaniem pomocy państwa1.3. Zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich w sprawach z zakresu pomocy publicznej1.4. Podstawa prawna działań nadzorczych Komisji1.5. Pomoc indywidualna versus program pomocowy. Pomoc istniejąca versus nowa pomoc2. Obowiązek i procedura notyfikacji2.1. Badanie wstępne2.2. Procedura formalnego dochodzenia2.2.1. Kryterium poważnych trudności2.2.2. Prawa zainteresowanych stron w postępowaniu przed Komisją2.2.3. Zakończenie formalnej procedury dochodzenia3. Wyjątki od obowiązku notyfikacji4. Procedura uproszczona5. Prenotyfikacja6. Reguły notyfikacji określone w prawie krajowym6.1. Obowiązek uzyskania opinii Prezesa UOKiK6.2. Notyfikacja projektów pomocowych przez Prezesa UOKiK7. Postępowanie w sprawach pomocy przyznanej niezgodnie z prawem oraz pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem7.1. Uwagi ogólne7.2. Zainicjowanie procedury7.3. Procedura badania wstępnego - differentia specifica7.4. Formalna procedura dochodzenia7.5. Postępowanie dotyczące pomocy świadczonej niezgodnie z przeznaczeniem8. Polskie przepisy dotyczące postępowania w zakresie zwrotu pomocy przyznanej bezprawnie i niezgodnej z rynkiem wewnętrznym lub wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem9. PodsumowanieRozdział III. Zwrot pomocy państwa w świetle przepisów prawa Unii Europejskiej1. Wprowadzenie2. Istota i cel obowiązku zwrotu pomocy3. Przesłanki zwrotu pomocy publicznej3.1. Formalna a materialna niezgodność pomocy publicznej z prawem unijnym3.2. Pomoc nienotyfikowana3.3. Pomoc przekazana beneficjentowi z naruszeniem klauzuli standstill3.4. Pomoc wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem4. Wyjątki od obowiązku windykacji pomocy państwa przyznanej bezprawnie i niezgodnej z rynkiem wewnętrznym4.1. Zasada ochrony zaufania i praw słusznie nabytych4.1.1. Zasada ochrony zaufania i praw słusznie nabytych na gruncie prawa polskiego4.1.2. Zasada ochrony zaufania na gruncie prawa niemieckiego4.1.3. Zasada ochrony zaufania (uzasadnionych oczekiwań) na gruncie prawa unijnego4.2. Zasada pewności prawa4.3. Zasada proporcjonalności4.4. Upadłość beneficjenta4.5. Bezwzględna niemożność wykonania decyzji Komisji w sprawie zwrotu5. Podstawa prawna zwrotu - negatywna decyzja Komisji nakazująca zwrot pomocy5.1. Charakter, pozycja prawna i skuteczność decyzji Komisji w krajowych porządkach prawnych5.2. Obowiązek realizacji i respektowania postanowień decyzji Komisji przez organy i sądy krajowe5.3. Negatywna decyzja Komisji nakazująca odzyskanie pomocy jako bezpośrednia podstawa prawna wewnątrzkrajowego zwrotu niezgodnej z prawem pomocy państwa5.4. Treść negatywnej decyzji Komisji Europejskiej nakazującej zwrot pomocy państwa5.5. Skutki prawne niewykonania decyzji Komisji nakazującej zwrot pomocy państwa6. Podmioty odpowiedzialne za zwrot pomocy publicznej6.1. Państwo członkowskie jako wyłączny adresat decyzji Komisji Europejskiej w sprawie zwrotu pomocy państwa6.2. Solidarna odpowiedzialność podmiotów innych niż beneficjent za zwrot pomocy państwa6.2.1. Transakcje typu asset deal6.2.1.1. Sprzedaż poszczególnych składników majątku beneficjenta pomocy6.2.1.2. Sprzedaż przedsiębiorstwa jako zorganizowanej części majątku6.2.1.2.1. Zakup przedsiębiorstwa po cenie rynkowej6.2.2. Transakcje typu share deal6.2.3. Transakcje mieszane6.2.3.1. Kazus Huty Częstochowa7. PodsumowanieRozdział IV. Administracyjnoprawne środki służące wykonaniu decyzji Komisji w sprawie zwrotu pomocy państwa w Polsce1. Uwagi wprowadzające2. Obowiązki państw członkowskich w zakresie zwrotu bezprawnej pomocy państwa2.1. Obowiązek wykonania decyzji Komisji zgodnie z zasadą natychmiastowości i skuteczności2.2. Obowiązek lojalnej współpracy2.3. Obowiązek zwrotu niezgodnej z prawem pomocy państwa z poszanowaniem zasad effet utile oraz zakazu dyskryminacji3. Administracyjnoprawne środki wzruszania ostatecznych decyzji administracyjnych przyznających bezprawną pomoc państwa w prawie polskim3.1. Efektywność prawa unijnego a zasada trwałości decyzji administracyjnych3.2. Wznowienie postępowania3.3. Stwierdzenie nieważności3.4. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej3.5. Wywłaszczenie prawa na podstawie art. 161 k.p.a.3.6. Rygor natychmiastowej wykonalności4. Obowiązki sądów krajowych w zakresie zapewnienia efektywnego wykonania decyzji nakazującej zwrot bezprawnej pomocy państwa5. Administracyjnoprawne środki zwrotu w ramach postępowań sądowych5.1. Środki tymczasowe6. PodsumowanieRozdział V. Administracyjnoprawne środki wzruszania ostatecznych decyzji administracyjnych przyznających bezprawną pomoc państwa w prawie niemieckim1. Forma prawna udzielenia pomocy państwa jako determinanta prawnej formy zwrotu. Uwagi na tle rozwiązań polskich i niemieckich2. Implikacje dla zwrotu3. Zweistufentheorie i jej wykorzystanie w procesie udzielania pomocy państwa3.1. Zweistufentheorie - implikacje dla krajowej procedury zwrotu niezgodnej z prawem pomocy państwa3.2. Przeniesienie teorii dwóch stopni na grunt polskiego systemu prawa3.3. Stanowisko w sprawie oraz proponowane rozwiązanie4. Administracyjnoprawne środki wzruszania ostatecznych decyzji administracyjnych przyznających bezprawną pomoc państwa w prawie niemieckim4.1. Uwagi ogólne w zakresie stosowania ő 48 i ő 49 VwVfG do realizacji obowiązku zwrotu sprzecznej z prawem bądź wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem pomocy publicznej4.2. Cofnięcie decyzji przyznającej pomoc publiczną na podstawie ő48 VwVfG4.3. Odwołanie decyzji przyznającej pomoc publiczną na podstawie ő49 VwVfG4.4. Wydanie decyzji w sprawie obowiązku zwrotu pomocy na podstawie ő49a VwVfG4.5. Dopuszczalność zawieszenia wykonalności decyzji w przedmiocie zwrotu4.6. Natychmiastowa wykonalność decyzji nakazującej zwrot pomocy publicznej5. Prawne środki zwrotu pomocy państwa udzielonej w drodze umowy publicznoprawnej6. PodsumowanieZakończenieBibliografiaOrzecznictwoŹródła prawa